Ik help jullie even uit een illusie.
Ik ben geen kenner.
Geen deskundige.
Geen expert of insider of geheimtipgever.
Sterker nog, menig toerist kent Berlijn beter dan ik.
Dat merkte ik al toen ik nog gewoon in Nederland woonde en collega’s voor het eerst hoorden waar ik vandaan kom. ‘WOW! Waarom ben je DAAR weggegaan??? Gave stad!!’. Ja, het is ongetwijfeld een gave stad, dat Berlijn, maar van mijn vijfde tot mijn 19e was ik voornamelijk bezig met school.
Een lief, door het socialisme ingepakt en welopgevoed basisschoolmeisje – met bril – dat met haar ouders in een gloednieuwe Platte ging wonen. Met warm water, centrale verwarming en een eigen kamer; niet beseffende dat dit dus gewoon luxe was en mijn vader niet meer iedere ochtend kolen uit de kelder hoefde te halen.
Een bakvis die vooral op de middelbare school met vriendinnen optrok, stiekem briefjes tijdens de les vouwend, elkaars agenda’s volschrijvend of giechelend de turnhal binnenlopend.
’s Ochtends nam ik de S-Bahn heen. Ik deed oordoppen in met muziek erop (een Walkman, voor wie nog weet wat dat is), sjokte van het station naar school (bij voorkeur ook nog met een boek in mijn handen, dan voelde de weg minder lang). Na de lessen sjokte ik van school terug naar het station. Weer met muziek in mijn oren. Of met vriendinnen die een deel van de route meereden.
Nog eerder, op de basisschool, opende ik de deur met mijn eigen sleutel, gooide mijn tas in de hoek en ging onmiddellijk weer buiten spelen. Met minstens vijf andere kinderen maakten we de buurt onveilig. (Nou niet heus, we waren altijd super braaf en rond etenstijd weer terug, als onze ouders dan ook eindelijk eens van hun werk kwamen. We vermaakten ons opperbest!).
Toen ik 13 was, liep ik meteen door naar de televisie, zette ‘Love Boat’ aan. Gooide melk in een pannetje en roerde er wat puddingpoeder doorheen. Prima lunch, vond ik. Soms bakte ik een pannenkoek voor mezelf, ook lekker. Die at ik dan zittend op de bank, starend naar Captain Stubing en zijn vervelend nichtje Vicky. Heerlijke jaren waren dat. Want dat deed ik dus vaak – uit school gewoon televisie kijken. In het weekend ging ik op 14-jarige leeftijd nog wel eens naar een goede ouderwetse disco. 21 uur beginnen, 0.30 opgehaald door mijn vader. Dat waren eigenlijk mijn wildste jaren.
Toen in de jaren ’90 de Ravemuziek opkwam, de donkere kelders bevolkt werden door naar vrijheid, drank en feest hunkerende jongeren, was ik daar nog ietwat te jong voor. Bovendien las ik liever boeken. En kende ik ook geen ravende vrienden. Dus ging ik daar gewoon niet naar toe. Ik ben vaker naar de bibliotheek geweest dan in een Berlijns cafĂ©. Vroeger.
Saai, he?
Best wel erg eigenlijk.
Of niet. Want dat is dus mijn eigen Berlijn. Niet dat van de toeristen, de treinreizigers, de Easyjetters. Maar mijn jeugd.
Die nog eens prachtig in herinnering werd gebracht afgelopen weekend toen we met vrienden een doodgewone toeristen-fietsroute gingen boeken. Zes uur lang door het Oosten van de stad. Met de echte Oostberlijners Hans en Knut. Die vanuit hun eigen leven verhalen vertelden over de plekken van de geschiedenis. Die – net als ik – nog weten wie Ernst Thälmann was, en dat aan het groepje gingen uitleggen.
Die dan soms een vraag aan mij stelden om mijn kennis over hem te testen, met een glimlachje, een blik van herkenning. Twee generaties en toch een heleboel gedeelde kennis over het land dat al meer dan 20 jaar verdwenen is.
Toch kenden ook zij dat land beter dan ik. Omdat ze als volwassenen tegen de grenzen van het regime aan hebben geschopt. Omdat ze over de muur klommen toen dat nog niet vanzelfsprekend was. Of omdat ze zelfs in de Stasi-gevangenis hebben gezeten. (Om erachter te komen hoe dat precies zit, moeten we de volgende toer bij Knut boeken; dan vertelt ie meer).
Ik zag plekken die ik niet kende, hoorde nieuwe verhalen en fietste toch rond in een mij welbekende omgeving.
Als ik nog een paar van die tochten doe, leer ik de stad uiteindelijk misschien toch nog goed kennen.
En dan ga ik jullie eens goed rondleiden. Als een echte expert.
