Luister het interview op Radio M Utrecht terug, met Ulrike Nagel, over de verschillen tussen oost- en Westduitse muziek. Dit werd uitgezonden op 22 januari 2021 tijdens de “De Duitse 30” waarbij de beste Duitstalige liedjes werden gedraaid.
Samenvatting van dit gesprek
Journaliste Ulrike Nagel bespreekt in het lunchprogramma “Aan Tafel!” op Radio M Utrecht de verschillen tussen muziek uit Oost- en West-Duitsland, waarbij ze ingaat op haar eigen ervaringen en de impact van de DDR-dictatuur op kunstenaars.
Terugkeer naar Nederland en Berlijn met Kinderen
Ulrike Nagel is teruggekeerd naar Nederland na 8 jaar in Berlijn te hebben gewoond. Ze miste Nederland, vooral voor haar kinderen [00:34]. Hoewel Berlijn een fantastische stad is voor uitjes en fietsen [01:27], vindt ze de scholen er ouderwets, autoritair en met weinig communicatie tussen leraren en ouders, wat in deze coronatijd extra duidelijk werd [01:36]. Haar jongste kind is als enige van haar familie in Berlijn geboren [01:04].
Muziek uit Oost- en West-Duitsland: Verschillen en Censuur
- Opleiding en Strenge Eisen [02:27]: In Oost-Duitsland moesten kunstenaars, acteurs en zangers vaak een universitaire opleiding volgen, wat leidde tot een hoge muzikale kennis en klassieke elementen in de liedjes [03:14]. Er was echter geen artistieke vrijheid: muziek moest goedgekeurd worden door commissies en teksten werden gecensureerd. Bij afkeuring werd de muziek niet uitgezonden [03:32].
- Verborgen Boodschappen [04:05]: Omdat artiesten niet konden zeggen wat ze wilden, leerden liedjesschrijvers, net als journalisten, om tussen de regels door boodschappen en grappen te verwerken in hun teksten.
- Nina Hagen: “Du hast den Farbfilm vergessen” [04:32]: Nina Hagens eerste single, opgenomen toen ze nog in Oost-Duitsland woonde, lijkt oppervlakkig een vrolijk liedje over een zomervakantie. Nagel suggereert echter dat de boosheid in het liedje, zeker voor die tijd in de DDR, als gewaagd kan worden beschouwd [05:19].
- Frank Schöbel: Staatsboegbeeld [05:31]: Frank Schöbel was een oost-Duitse schlagerster die door de staat naar voren werd geschoven als tegenhanger van West-Duitse schlagermuziek. Hij was een toonbeeld van de staat, en zijn liedjes waren vaak romantisch en minder diepgaand, zoals “Wie ein Stern” [06:51].
- Holger Biege: De Tragiek van een Artiest [07:15]: Holger Biege, een andere Oost-Duitse zanger, bleef in West-Duitsland na een concert in 1983, maar kon daar zijn succes niet evenaren. De vrijheid van de marketingstrategieën en muziekbusiness verving de grenzen van de DDR, wat leidde tot een tragisch verhaal van een artiest die in de DDR populairder was dan in de Bondsrepubliek [08:17]. Zijn liedjes, zoals “Sag die Zauberwort, ein Dichter”, hadden een morele ondertoon, wat typerend was voor de DDR-literatuur en jeugdboeken [07:32].
- Karat: “Der blaue Planet” en Verborgen Kritiek [10:05]: De rockband Karat, een van de bekendste bands uit de DDR, maakte ook muziek met verborgen kritiek. Hun liedje “Der blaue Planet” [10:50] bevatte oorspronkelijk de tekst “in het spel der demonen”, wat door de staat werd gecensureerd en veranderd in “neutronen”, omdat “demonen” anders geïnterpreteerd kon worden als kritiek op de staat [11:47]. Karat heeft “Über sieben Brücken musst du gehen” samen met Peter Maffay opgenomen op 9 november 1989, de dag dat de muur viel [11:01].
Vorming en Nalatenschap
Ulrike Nagel gelooft dat de zwaardere boodschappen in Oost-Duitse boeken en muziek haar hebben gevormd. Ze is jaloers op de “losse” houding van Nederlandse moeders en merkt dat de Oost-Duitse opvoeding, met strakke regels, haar meer terughoudend heeft gemaakt [09:20]. Ze voelt zich tegenwoordig in zowel Duitsland als Nederland thuis [20:49].
Youtube: Ulrike Nagel over Oost-Duitse muziek ↗
