UTRECHT – Utrechters kunnen zelf een bijdrage leveren aan het onderzoek naar de Limes dat binnenkort begint. De Universiteit Utrecht heeft 4 miljoen euro toegekend gekregen om de Limes nog beter in kaart te brengen. Daarbij gaat het om de invloed die de noordelijke grens van het Romeinse Rijk 2000 jaar geleden had op Nederland, maar ook om wat we daar vandaag nog van merken.
Item voor TV (RTV Utrecht), foto’s en tekst door Ulrike Nagel.
Saskia Stevens is docent geschiedenis en Romeinse archeologie aan de Universiteit Utrecht. Zij is ontzettend blij met het hoge bedrag. “Die vier miljoen euro komen van de Nationale Wetenschapsagenda, een initiatief om wetenschap dichter bij het publiek te brengen. Samen met vragen van alle Nederlanders is deze agenda een paar jaar geleden opgezet. We kunnen nu met een heel team van ongeveer tien mensen nóg beter uitzoeken wat er ten noorden en ten zuiden van de Limes precies gebeurde.”
Dat gebeurt onder meer door voorwerpen uit die tijd te analyseren, met bijvoorbeeld isotopenonderzoek. Tanden of botten die gevonden zijn, worden daarmee nader onderzocht. Zo kan er gekeken worden waar mensen zich in die tijd precies gingen vestigen. Ook genetisch onderzoek van diezelfde tanden en botten maakt deel uit van het project, zo kan er een genetisch profiel zo van de bewoners langs de Limes worden gemaakt.
Nieuwe onderzoeksmethoden
Een andere, hele nieuwe techniek is eDNA, environmental DNA. Bekend is deze techniek tot nu toe alleen van onderzoek naar rioolwater dat op deeltjes van Covid-19 onderzocht is. Ook dat is een nieuwe techniek uit de exacte wetenschap, om de impact van de Limes op de cultuur beter te begrijpen.
Saskia Stevens: “eDNA staat voor environmental DNA. In omgevingssamples van de Limes kunnen ook heel wat genetische data gecodeerd zijn, zo kunnen we uitzoeken welke ziektes er rondom die grens werden verspreid. Het is een vrij nieuwe onderzoeksvorm, alleen de universiteit in Kopenhagen heeft die eerder al eens toegepast om ziektes als de cholera nader te onderzoeken.”
Citizen sciences
Daarnaast wordt er gekeken naar oude archeologische collecties en opgravingen. De gemeentelijke depots liggen vol met bijvoorbeeld scherven of gereedschap van 2000 jaar geleden die uitsluitsel kunnen geven over de interactie tussen mensen in die tijd. Stevens: “En we gaan aan de slag met ‘citizen sciences’, amateurarcheologen en Utrechters die ook zelf voorwerpen hebben gevonden, bijvoorbeeld met een metaaldetector, kunnen ook een bijdrage leveren aan het onderzoek. Uiteindelijk gaan we alles digitaliseren en beschikbaar maken voor het publiek.”
De Limes is de noordelijke grens van het Romeinse Rijk en liep door heel Europa, Utrecht was binnen Nederland een hele strategische plek voor de Romeinen, waar nu de Dom en de Domkerk staan, was destijds een Romeins fort waar 500 soldaten gelegerd waren.
