Duitse Dag – Journaliste Ulrike Nagel vertelt aan Liesbeth de Moor over haar podcast ‘Over de muur’ waarin ze op zoek gaat naar hoe de Muur én de val hiervan haar jeugd in Oost-Berlijn beïnvloed heeft en wat de rol van Nederland was in de militaristische staat in het oosten.
Besproken in dit gesprek
Journaliste Ulrike Nagel bespreekt haar podcast “Over de Muur” op Radio M Utrecht, waarin ze haar jeugd in Oost-Berlijn (DDR) en de impact van de Muur onderzoekt.
- Podcast “Over de Muur” [00:34]: Nagel groeide op in Oost-Berlijn en bewaart daar warme herinneringen aan. Ze wilde echter onderzoeken of deze herinneringen stroken met de werkelijkheid. De podcast, bestaande uit zes delen van ruim een half uur, onderzoekt hoe bepalend de Muur in haar leven en dat van haar klasgenoten is geweest, de rol van Nederland in de Koude Oorlog en de betrokkenheid van haar familie (o.a. met de Stasi). De titel van de podcast is geïnspireerd op het bekende liedje van Klein Orkest [01:30].
- Achtergrond Ulrike Nagel [03:14]: Nagel is geboren in 1979 en kwam op haar 15e een Nederlander tegen, wat haar motivatie gaf om Nederlands te leren en naar Nederland te verhuizen. Ze heeft nog steeds een Duits paspoort, maar spreekt goed Nederlands. Ze woonde tussentijds ook nog acht jaar met haar gezin in Berlijn voordat ze terugkeerde naar Nederland [04:25].
- Jeugd in Oost-Duitsland [05:03]: Ze beschrijft haar jeugd als gelukkig, ondanks dat het in een dictatuur was. Ze ervaarde de militaire discipline op school als normaal, inclusief het volkslied, socialistische groeten en jeugdorganisaties [05:14]. Ze besefte pas later, als volwassene, hoe streng dit was, omdat ze niet anders kende [08:02].
- De Muur en Verschillen met het Westen [12:44]: Hoewel ze letterlijk ver van de Muur woonde, was ze zich als kind wel degelijk bewust van de twee systemen en de verschillen met West-Duitsland. Dit bleek uit het gebrek aan Westerse producten (zoals Barbies) en de kwaliteit van kleding. West-Duitse familie stuurde kleding op, maar zonder herkenbare merken, omdat merkkleding op school verboden was [13:21].
- Onderzoek naar het Verleden [14:29]: Haar doel met de podcast is om het beeld van onderdrukking en armoede in Oost-Duitsland te nuanceren door te laten zien dat een prima leven mogelijk was in een dictatuur [15:09]. Tegelijkertijd wilde ze op een diepere laag onderzoeken wat er niet strookte met haar gevoelens. Ze ontdekte via haar vriendin Anita dat diens vader te maken had gehad met beperkingen omdat hij niet meewerkte met jeugdorganisaties [17:14]. Ook bleek Anita’s familiegeschiedenis, nu pas uitgezocht, ongerijmdheden te bevatten, zoals de verdachte dood van haar grootvader [20:02].
- De Val van de Muur en Gevolgen [20:27]: Nagel heeft vage herinneringen aan de onzekerheid rond de val van de Muur. Haar ouders moesten hun leven opnieuw uitvinden in een totaal nieuw systeem, terwijl zij als kind wegduikt in muziek en boeken [22:07]. Ze vertelt hoe haar moeder door de Stasi werd benaderd en hoe moeilijk het was om haar vader, die trots was op zijn tijd in de DDR, te ondervragen over zijn verleden [22:33].
- Duitsland, nu [24:08]: Hoewel Duitsland officieel herenigd is, blijven de verschillen tussen Oost en West duidelijk zichtbaar, vooral in de politieke analyses over waarom er in het oosten extremer wordt gestemd. Deze frustraties zijn geworteld in de vroege jaren ’90 en de tijd daarvoor, toen er twee heel verschillende Duitslanden waren [25:04].
- Toekomst van de Podcast [25:25]: Nagel hoopt op een vervolg op de podcast, aangezien er nog openstaande vragen zijn en ze is benaderd door veel andere Oost-Duitsers in Nederland met interessante verhalen.
Links: Radio M Utrecht ↗ / Youtube ↗ / Video
In het lunchprogramma Aan Tafel! op Radio M Utrecht wordt elke dag gevarieerde muziek geserveerd. Daarnaast komen er dagelijks interessante gasten op bezoek in de studio en reist verslaggever Robert Jan Booij door de provincie op zoek naar bijzondere verhalen en evenementen. Er is volop aandacht voor uitstapjes, cultuur, gezondheid en natuur.
