Op Radio 1: Oost-Duitsers geven rode kaart aan regeringscoalitie

De AfD is de grootste geworden in de Duitse deelstaat Thüringen. Ook in het aangrenzende Saksen scoorde de rechts-radicale partij een monsterzege, waar het als tweede is geëindigd. De links-populisten onder leiding van politicus Sahra Wagenknecht maken ondertussen ook een opmars. Bondskanselier Scholz noemt de uitslag van de deelstaatverkiezingen ”bitter”: de regeringspartijen hebben flink ingeleverd.

Duitsland-kenner Ulrike Nagel praat met Sophie Derkzen op Radio 1 over de onvrede van de Oost-Duitsers en de roep om verandering. 

In dit gesprek

Journaliste en Duitslandkenner Ulrike Nagel bespreekt de uitkomsten van de deelstaatverkiezingen in Thüringen en Saksen, waar de AfD de grootste partij werd, ondanks het feit dat ze door veiligheidsdiensten als extreemrechts is aangemerkt.

Verkiezingen in Oost-Duitsland en de Opkomst van de AfD

• AfD als grootste partij [00:26]: Bij de deelstaatverkiezingen in Thüringen werd de AfD de grootste partij, en in Saksen kreeg de partij bijna een derde van de stemmen. Dit is opmerkelijk, gezien het feit dat de AfD in beide deelstaten door de veiligheidsdiensten als extreemrechts is aangemerkt. Andere partijen sluiten samenwerking met de AfD vooralsnog uit.
• Proteststemmen [01:09]: Ulrike Nagel heeft gesproken met haar oom, die op de AfD stemde. Hij gaf aan dat het een proteststem was, gedreven door onvrede over het uitblijven van verandering op gebieden als lerarentekort en de economie. Voor hem was de ideologische achtergrond van de partijleider, Björn Höcke (die als extreemrechts is aangemerkt), minder belangrijk dan de gewenste verandering.
• Brandmuur en polarisatie [08:05]: Het cordon sanitair, of de “brandmuur”, die andere partijen rond de AfD hebben opgetrokken, wordt volgens kiezers afgestraft. De AfD weigerde journalisten toe te laten tot hun verkiezingsbijeenkomsten, wat de gevestigde partijen gebruiken als argument om niet met hen in gesprek te gaan. Dit maakt het voor kiezers moeilijk om te beoordelen of de AfD daadwerkelijk veranderingen zou kunnen bewerkstelligen. Nagel benadrukt dat mensen die op de AfD stemmen, niet per definitie “naties” zijn [10:15].
• Opkomst van BSW [04:51]: Naast de AfD was ook de Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW), een afsplitsing van Die Linke, succesvol, vooral in Saksen. Deze partij profiteert van de traditionele Oost-Duitse voorkeur voor partijen die de belangen van Oost-Duitsers behartigen. De BSW pleit voor vrede en is tegen de bewapening van Oekraïne, een standpunt dat veel weerklank vindt in Oost-Duitsland, waar mensen zijn opgevoed met het idee dat het leger voor vrede zorgt [06:05].

Gevolgen voor de Duitse Politiek en de Coalitie

• Afrekening met de regeringscoalitie [07:05]: De uitslag is een harde afrekening met de landelijke regeringscoalitie van SPD, Groenen en FDP. Alle drie de partijen hebben het bijzonder slecht gedaan, waarbij de FDP de kiesdrempel van 5% niet haalde [07:18]. Bondskanselier Scholz noemde de uitslag “bitter en zorgwekkend” en riep op tot eenheid tegen extreemrechts [07:49].
• Impact op steun aan Oekraïne [10:31]: De steun aan Oekraïne is een belangrijk thema in Oost-Duitsland, ondanks dat het regionale verkiezingen zijn. De CDU, die mogelijk met de BSW zal moeten samenwerken om een regering te vormen, zal waarschijnlijk moeten opschuiven in haar standpunt over Oekraïne. De FDP heeft de kiesdrempel niet gehaald, wat de coalitievorming bemoeilijkt en de middenpartijen dwingt tot aanpassingen.
• Regionale thema’s [12:44]: Nagel concludeert dat regionale onderwerpen, zoals onderwijs en de lokale economie, blijkbaar van groot belang zijn voor kiezers in de deelstaten, en dat de zittende coalitie hierop heeft gefaald.

De komende periode zal turbulent zijn voor de Duitse politiek, met mogelijke verschuivingen in het landelijke beleid, vooral met betrekking tot samenwerking met de BSW en de steun aan Oekraïne.

Achtergrond

De Alternative für Deutschland (AfD) is volgens de exitpoll de grootste partij geworden tijdens de verkiezingen in de Oost-Duitse deelstaat Thüringen. In Saksen is het een nek-aan-nekrace met de christendemocratische CDU.
In Saksen staat de AfD op 30 procent en de CDU op 31,5 procent van de stemmen.

De verkiezingen in twee Oost-Duitse deelstaten zijn zondag uitgelopen op een historische winst voor de extreemrechtse AfD. De nationale regeringspartijen zijn weggevaagd. Het democratische midden in Duitsland volgt de verkiezingen met angst en beven; volgend jaar zijn de nationale verkiezingen.

In Thüringen ging de AfD vanochtend al ruim aan kop in de peilingen. De partij kreeg volgens de exitpoll 30,5 procent van de stemmen; de christendemocratische CDU bleef daar onder met 24,5 procent.

De regeringscoalitie van de sociaaldemocratische bondskanselier Olaf Scholz lijdt in beide deelstaten een gevoelige nederlaag. Zijn SPD haalt zo’n 6,6 procent van de stemmen in Thüringen en 7,8 procent in Saksen. De Groenen stevenen af op respectievelijk 4 en 5,2 procent, terwijl de liberale FDP in geen van beide deelstaten de kiesdrempel heeft gehaald. Zij kwamen niet verder dan zo’n 1 procent van de stemmen.

Links: NPO Radio 1 ↗ / Youtube ↗ / Video