Provincie Utrecht – Door de natuur te integreren in hun bedrijfsvoering, kunnen boer en natuur wél samen gaan. Dat stelt de Natuur- en milieufederatie Utrecht. Zij werken al een paar jaar samen met boeren aan hele concrete oplossingen.
Item voor TV (RTV Utrecht), foto’s en tekst door Ulrike Nagel.
Boer Jeroen van Wijk heeft honderd melkkoeien in zijn stal in Odijk en hij spreekt ook zijn collega’s geregeld als bestuurder van boerenbelangenorganisatie LTO. Van Wijk weet dus waar de grootste frustraties zitten. “Dit jaar zijn veel boeren nog wel gefrustreerd dat zij de stikstofcrisis als enige moeten oplossen, dus dat er nog steeds nauwelijks gekeken wordt naar de andere vervuilers.”
Boeren zijn over meer zaken boos. Zo zorgen stikstofuitspraken van de rechtbank ervoor dat al verleende vergunningen worden ingetrokken en vinden agrariërs dat er nauwelijks aandacht is voor de dingen die wel goed gaan. “Dus als je individueel kijkt, dan is er veel protest, maar als je met elkaar gaat praten, dan zijn er eigenlijk altijd compromissen mogelijk.”
Waterpeil omhoog of omlaag?
Zo’n compromis is ook nodig bij een beslissing over het waterpeil. Hou je het waterpeil hoog, want dat is goed voor een Natura2000-gebied zoals het essenhakhoutbos bij Overlangbroek? Of laat je het waterpeil zakken voor de omliggende boerenbedrijven?
Josja Veraart van de Natuur- en milieufederatie Utrecht zegt dat je niet perse hoeft te kiezen, maar dat je aan de boer moet vragen wat de opties zijn voor hem. “Je kan ook vragen wat iemand nodig heeft. En misschien is de oplossing niet eens dat de boer een laag waterpeil nodig heeft, maar je komt pas achter de wensen en mogelijkheden als je in gesprek gaat.”
De NMU werkt al een paar jaar samen met boeren om te kijken hoe de natuur geïntegreerd kan worden in hun bedrijf. Boer Jeroen van Wijk beheert in het kader van de samenwerking ‘Duurzame landbouw met natuur’ bijvoorbeeld een natuurgebied bij landgoed Vollenhove bij Zeist. “Ik ben daar twee jaar geleden mee begonnen en dat voer gaat naar een paardenhouderij en de koeien die geen melk geven, die voer ik er ook van.”
Zonder verdienmodel voor de boer lukt het niet
Daarnaast zorgt Jeroen ervoor dat de randen langs de sloten van zijn land mestvrij blijven en zet hij zich actief in voor de bescherming van weidevogels. Oog voor de natuur, maar niet zonder naar verdienmodellen te kijken.
Josja Veraart van de NMU: “Er zijn nog meer voorbeelden, bijvoorbeeld notenbomen op het erf van een boer. Die noten kan je ook oogsten, dus daar zit een verdienmodel in. En er is nog een effect: de koeien kunnen ook in de schaduw van die bomen schuilen. En het is goed voor de biodiversiteit. Het is natuurlijk niet voor iedere boer weggelegd, maar daarom hebben we ook verschillende verdienmodellen bedacht. Zo zijn er ook afspraken mogelijk met Staatsbosbeheer, bijvoorbeeld over voedselbossen. En we kunnen ook hun bedrijfsplannen door laten rekenen om te kijken of iets haalbaar is. Want dat is wel een voorwaarde.”
Er is natuurlijk ook veel scepsis bij boeren als ze voor het eerst in aanraking komen met de NMU. Josje Veraart lacht. “Er zitten inderdaad boeren tussen die zeggen, hier kan ik helemaal niets mee. Maar als we echt gaan praten, merken we dat er een goede samenwerking kan ontstaan en dat er heel veel mogelijk is. We proberen daarbij te kijken naar de langere termijn en de meeste boeren zien die transitie ook. Alleen wél gedacht vanuit hun mogelijkheden.”