Zaterdag 3 oktober is het 30 jaar geleden dat Oost en West Duitsland werden herenigd. Het jaar daarvoor was de muur gevallen, een belangrijk moment natuurlijk in de recente geschiedenis van Duitsland. Journalist Ulrike Nagel vertelt in de uitzending over het leven in Oost-Duitsland, ze groeide er namelijk op.
Beluister het interview met Jurgen van den Berg.
Achtergrond
Ondertussen bijna dertig jaar geleden herenigden Oost- en West-Duitsland. Toch zijn de demografische ontwikkelingen tussen beide regio’s vandaag erg groot. En het ziet er ook niet naar uit dat dat gaat veranderen, meldt het Berlijnse Instituut voor Bevolking en Ontwikkeling in een nieuwe studie.
Op 3 oktober 1990 werd de Duitse Democratische Republiek (de DDR, ofwel Oost-Duitsland) herenigd met West-Duitsland. Sindsdien is de Duitse bevolking met ongeveer 3,4 miljoen mensen toegenomen. Eind 2019 telde heel Duitsland maar liefst 83,2 miljoen mensen.
Door de Duitse hereniging van 1990 tot één Duitsland werd een einde gemaakt aan de periode van verdeeldheid tussen de voormalige DDR, Duitse Democratische Republiek (Oost-Duitsland) en BRD, Bondsrepubliek Duitsland (West-Duitsland).
Wel zijn de verschillen tussen Oost en West groot. Terwijl de westelijke deelstaten tussen 1990 en 2019 een toename zagen van bijna 5,5 miljoen mensen, zagen de vijf oostelijke staten (Brandenburg, Mecklenburg-Voor-Pommeren, Saksen, Saksen-Anhalt en Thüringen) hun bevolking afnemen met ruim 2 miljoen mensen. Vooral Saksen-Anhalt (de deelstaat ten westen van Berlijn) kende een forse leegloop. Daar is de bevolking in dertig jaar tijd met een vierde gekrompen.
Op de cover van het Jahresbericht zum Stand der deutschen Einheit is de façade van een huis in het Oost-Duitse Görlitz afgebeeld. Links zoals die in de jaren tachtig was: oud en vervallen, een ruïne. Rechts is te zien hoe het huis er nu bijstaat, opgeknapt tot een pronkstuk, beschrijft de nieuwssite tagesschau. Zo toont de bondsregering 30 jaar na de eenwording de situatie in Oost-Duitsland graag.
Er is veel bereikt, blijkt uit het jaarlijkse rapport over de stand van de Duitse eenheid. Dat werd woensdag, kort voor de viering van 30 jaar Duitse eenwording op 3 oktober, gepresenteerd door Marco Wanderwitz (CDU). Hij is de Ostbeauftragte, de adviseur van de bondsregering voor Oost-Duitsland. “Sommige dingen hebben wat langer geduurd dan gepland. Maar we kunnen op veel gebieden in principe zeggen: eenheid voltrokken, eenheid hersteld, eenheid bereikt.”
De studie meldt dat de migratie van Oost naar West sinds 2015 vrijwel gestopt is. Maar door de leegloop in de jaren 90 werden er te weinig kinderen geboren om de bevolking weer op peil te brengen. Ook migratie vanuit het buitenland heeft dat gat niet kunnen opvullen.
Oost-Duitsers hebben de democratie in 1989 en 1990 voor zichzelf bevochten, maar daarna was het snel gedaan met de inspraak en het mee mogen beslissen. Sinds de eenwording op 3 oktober 1990 gelden de West-Duitse politieke, economische en sociale systemen ook voor Oost- Duitsland. Veel Oost-Duitsers vinden dat ze die ‘opgelegd’ kregen en voelen zich tweederangs burgers. Dat bleek eerder deze maand weer uit een studie van de Duitse denktank de Bertelsmann Stiftung. Zo’n 60 procent van de ondervraagde Oost-Duitsers deelnemers gaf aan dat ze zich tweederangsburgers voelen. West-Duitsers hebben dat gevoel veel minder. Voor Oost-Duitsers is het feit dat ze uit Oost-Duitsland komen nog zeer belangrijk voor hun identiteit, terwijl West-Duitsers hun herkomst als minder relevant ervaren.